De Nobelprijs voor de geneeskunde gaat dit jaar naar de onderzoekers die mRNA-vaccins tegen het coronavirus mogelijk maakten: de Hongaarse Katalin Karikó en de Amerikaan Drew Weissman. Dat heeft het Nobelprijscomité eerder deze week in Stockholm bekendgemaakt.
Vaccins werden vroeger ontwikkeld op basis van onschadelijk gemaakte virussen, bijvoorbeeld bij polio en mazelen. Door mensen daaraan bloot te stellen, kon hun afweersysteem alvast getraind worden in het bestrijden van het virus.Bovenkant formulier
Karikó en Weissman ontdekten dat het ook mogelijk was om vaccins te maken met de genetische code van een virus, het zogeheten messenger-RNA (mRNA). Ze zagen dat sommige cellen het mRNA behandelden als een indringer. De cellen maakten vervolgens antilichamen aan om die te bestrijden. Hun ontdekking werd in 2005 gepubliceerd. Op basis van het werk van Karikó en Weissman ontwikkelden farmaceuten in de jaren erna vaccins tegen onder meer het zikavirus en MERS. Toen het coronavirus in 2019 opdook, was er mede daardoor in ongeveer een jaar tijd een eerste vaccin beschikbaar.
Ongekend tempo
De ontdekking droeg volgens het Nobelcomité bij ‘aan het ongekende tempo waarin vaccins werden ontwikkeld tijdens een van de grootste bedreigingen voor menselijke gezondheid in moderne tijden’. De mRNA-vaccins hebben volgens de jury ‘miljoenen levens gered en ernstige gezondheidsklachten bij nog veel meer mensen voorkomen, waardoor samenlevingen konden terugkeren naar normale omstandigheden’.
Prijzengeld
De winnaars krijgen niet alleen de erkenning die bij de prijs hoort, maar ze mogen een bedrag van omgerekend ruim 950.000 euro verdelen. De uitreiking van de prijzen is op 10 december. Dat is de sterfdag van de Zweedse industrieel Alfred Nobel, naar wie de prijzen zijn vernoemd.
NOS op 3 maakte tijdens de coronapandemie een video over de werking van mRNA-vaccins.